De afgelopen 15 jaar is het aantal mensen met gediagnosticeerde Diabetes Mellitus (in de volksmond ook wel suikerziekte genoemd) in Nederland flink gestegen! Van 160.000 in 1990 naar 740.000 in 2007. Naast deze 740.000 mensen met Diabetes Mellitus die bij de huisarts bekend zijn, zijn er ook veel mensen met Diabetes Mellitus zonder dat zij het weten: minimaal 250.000! “In 2025 wordt verwacht dat bij ongewijzigd beleid de hoeveelheid mensen met gediagnosticeerde diabetes naar verwachting tot ruim 1,3 miljoen stijgen” aldus het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). In deze blog kunt u lezen wat Diabetes Mellitus inhoudt, wat de verschillen tussen de type 1 en type 2 Diabetes Mellitus zijn en hoe het behandeld wordt.
Wat is diabetes?
Er zijn verschillende soorten Diabetes Mellitus: type 1, type 2 en zwangerschapsdiabetes (Diabetes Gravidarum). Zwangerschapsdiabetes verdwijnt meestal weer na de bevalling. We zullen in deze blog ingaan op de eerste twee soorten diabetes (type 1 en 2). Diabetes Mellitus type 1 is een auto-immuun ziekte waarbij de bètacellen in de alvleesklier nauwelijks insuline meer aanmaken en ontstaat vaak al op jongere leeftijd. Hierdoor kan glucose in het bloed niet door de lichaamsweefsels worden opgenomen. Bij Diabetes Mellitus type 2 (ook wel ouderdomsdiabetes genoemd) ontstaat vaak op latere leeftijd en daarbij produceert het lichaam te weinig insuline door een niet goed functionerende alvleesklier of verminderde gevoeligheid van het lichaam voor insuline. Beide soorten resulteren in een te hoge bloedglucose spiegel. Bij een te hoge bloedglucose spiegel treden er verschillende symptomen op. Langdurig een te hoge bloedglucose spiegel kan leiden tot verschillende chronische complicaties zoals:
- Retinopathie, beschadiging van bloedvaatjes in de ogen;
- Nefropathie, geleidelijke achteruitgang van de nierfunctie door bindweefselvorming in de nieren, kan leiden tot nierinsufficiëntie;
- Diabetische voet, beschadiging van bloedvaatjes in de voet of beschadiging van de zenuwen;
- Hersenschade, achteruitgang cognitieve, moeite met onthouden of concentreren, dementie, affectieve stoornissen;
- Neuropathie, beschadiging van zenuwcellen door hoge bloedglucosewaarden;
- Gewrichtsproblemen door aantasting van bindweefsel in huid, pezen, gewrichten en botten kan de mobiliteit achteruitgaan (door te hoge bloedsuikerwaarden);
- Huidproblemen, door doorbloedingsproblemen en zenuwschade;
- Infecties door te hoge bloedglucosewaarden die het afweersysteem aantast;
- Hart– en vaatziekten.
Ter verduidelijking:
| Bloedglucosewaarden | nuchter | niet nuchter |
| Normaal | < 6.1 mmol/L | <7,8 mmol/L |
| Diabetes Mellitus | > 6,9 mmol/L | > 11.0 mmol/L |
| Voorfase Diabetes Mellitus | 6.1-6.9 mmol/L |
Verschijnselen bij Diabetes Mellitus type 1 en 2:
| Type 1 | Type 2 |
| Vaak dorst Veel plassen Vaak moe/weinig energie |
|
| Ziek voelen | Last van ogen (wazig, branderig, dubbel zien) |
| Wazig zien | Wondjes die slecht genezen |
| Constant honger | Kortademig |
| Afvallen zonder reden | Pijn in benen bij lopen |
| Terugkerende infecties | |
Verschillen Diabetes Mellitus type 1 en 2
| type 1 | type 2 | |
| Oorzaak | afweersysteem heeft per ongeluk bètacellen vernietigd |
overgewicht, te weinig beweging, ouderdom of erfelijkheid |
| Leeftijd | Meestal voor het 30e levensjaar, over het algemeen tussen 0-19 jaar |
Kan op alle leeftijden ontstaan |
| Behandeling | Dagelijks toediening insuline via injectie of insulinepomp |
Kan op alle leeftijden ontstaan |
| Prevalentie | 0,2%, 15% van alle diabetici | 85% van alle diabetici |
Aan de hand van de bloedglucosewaarden kan worden bepaald of iemand Diabetes Mellitus heeft. Insuline spuiten is noodzakelijk bij diabetes type 1 omdat er helemaal geen insuline wordt aangemaakt door het lichaam, bij diabetes type 2 maakt het lichaam nog wél een kleine hoeveelheid insuline aan. Mensen die Diabetes Mellitus type 2 hebben, zijn minder gevoelig voor insuline. Medicatie kan de insulinegevoeligheid in het lichaam verhogen. Ook afvallen en lichamelijke activiteit maken het lichaam gevoeliger voor insuline. Daarom zijn dat belangrijke adviezen bij de behandeling van Diabetes Mellitus type 2. In onderstaande schema’s worden de verschijnselen bij Diabetes Mellitus type 1 en 2 weergegeven.
Behandeling
De behandeling van Diabetes Mellitus is erop gericht om de bloedglucosewaarden binnen veilige grenzen te houden en complicaties op langere termijn te voorkomen. Hierbij is het onder andere van belang dat de hoeveelheid insuline en koolhydraten goed op elkaar worden afgestemd. Diabetespatiënten zijn gebaat bij een gezond gewicht en daarbij is een gezonde leefstijl (gezond eten volgens de richtlijnen Goede Voeding en voldoende bewegen) een “must”. De diëtist past de voeding aan aan de wensen en gewoonten van de cliënt. Voor een optimale behandeling is het belangrijk dat een cliënt met diabetes een goede multidisciplinaire begeleiding krijgt dat wil zeggen een behandeling waarin hulpverleners zoals internist of huisarts, oogarts, podotherapeut, diabetesverpleegkundige en diëtist nauw samenwerken in een zgn. zorgketen. Het hoofddoel is om er uiteindelijk voor te zorgen dat de cliënt zelfstandig goed met diabetes leert omgaan. Wanneer de cliënt zelfstandig de bloedglucosewaarden kan controleren en insuline kan toedienen, bezoekt hij/zij de diabetesverpleegkundige eens in de drie maanden. Tijdens deze afspraak wordt de bloedwaarden van de afgelopen tijd bekeken en preventief gecontroleerd (ogen, voeten, huid etc.). De verpleegkundige kan de bloedwaarden beoordelen. Als het bloedglucosegehalte langdurig te hoog is (HbA1C is een goede graadmeter!) dient de medicatie te worden aangepast. Het kan ook zijn dat er nieuwe voedingsadviezen nodig zijn. De diëtist helpt graag een voedingsadvies op maat te maken! Voor meer informatie kunt u mailen naar: info@foodandwellness.nl.
- dr. R.J. Heine, dr. C.j. Tack; Handboek Diabetes Mellitus. Derde druk. Utrecht: De Tijdstroom;2010. P.67-76 (2-09-2011)
- http://www.diabetesfederatie.nl/start/richtlijnen-en-adviezen/ndf-voedingsrichtlijn-in-het-kort-/download.html
- Diabetes federatie. Diabetes. http://www.diabetesfederatie.nl/diabetes/diabetes.html
- Diabetes fonds. Over diabetes. Gevolgen voor patiënten. http://www.diabetesfonds.nl/artikel/gevolgen-voor-pati%C3%ABnten
- dr. R.J. Heine, dr. C.j. Tack; Handboek Diabetes Mellitus. Derde druk. Utrecht: De Tijdstroom;2010. P.23-33 (2-09-2011)