Diabetes type 1
Diabetes type 1 is een chronische ongeneeslijke auto-immuunziekte.
Bij diabetes type 1 worden cellen in de alvleesklier die insuline aanmaken vernietigd door het eigen immuunsysteem. Dat heet een auto-immuun reactie. Insuline is nodig om glucose de cellen in te krijgen. Bij mensen met diabetes type 1 kan glucose de cel dus niet in, en blijft in het bloed. Het bloedsuikergehalte is daardoor te hoog. Wanneer je bepaalde koolhydraten (zetmeel en suikers) binnenkrijgt, zet het lichaam deze om in glucose. Glucose komt in het bloed terecht. Daar noemen we het bloedglucose of bloedsuiker. De bloedsuikerspiegel (of bloedglucosepiegel) is een maat voor de hoeveelheid glucose die opgelost is in het bloed. Het onder controle houden van bloedsuikerspiegels wordt geregeld door de hormonen insuline en glucagon. Insuline zorgt voor opname van glucose door cellen. Glucagon zorgt voor het vrijmaken van glucose uit cellen. Dit proces houdt de bloedsuikerspiegel binnen aanvaardbare grenzen. Bij gezonde mensen zal onder normale omstandigheden de bloedsuikerspiegel variëren tussen de 4 mmol/l en 8 mmol/l. Omdat bij diabetes type 1 er geen insuline is om suiker in de cellen te krijgen stijgen de waarden tot ver boven de 8 mmol/l. Daarom moet er direct gestart worden met het spuiten van insuline. Cellen kunnen dan weer glucose opnemen en zo kunnen de bloedsuikers weer op een normaal peil komen. Maar mensen met diabetes type 1 kunnen zelden áltijd hun bloedsuikers binnen de normale waarden houden. Dat komt het toedienen van insuline en de hoeveelheid die iemand eet en drinkt precies op elkaar moeten worden afgestemd. Andere factoren die van invloed zijn op de bloedsuikerspiegel zijn: ziekte, stress, beweging en alcohol.
Hoe vaak komt diabetes type 1 voor?
Ruim 1 miljoen Nederlanders hebben diabetes. In zo´n 10 tot 15% van de gevallen van diabetes is er sprake van type 1. Meestal krijgen mensen deze vorm van diabetes in de kinderleeftijd, maar ook volwassen kunnen het krijgen. De meeste mensen hebben ouderdomsdiabetes oftewel diabetes type 2.
Wat is een hyperglykemie en hoe herken je het?
Als de bloedsuikerspiegel boven 10 mmol/l komt wordt dit een hyperglycemie of ‘hyper’ genoemd. Een hyper geeft verschillende directe klachten, zoals moeheid, humeurigheid, dorst, honger hebben, veel plassen, uitdrogingsverschijnselen, jeuk en op de iets langere termijn gewichtsverlies.
Wat is een hypoglykemie en hoe herken je het?
Als je bloedsuikerspiegel onder de 4 mmol/l komt, heb je een hypo. Bij een hypo ontstaan verschillende directe klachten door het gebrek aan glucose in de cellen. Effecten kunnen variëren van milde prikkelbaarheid tot ernstigere verschijnselen zoals aanvallen van trillen, zweten, hartkloppingen, geeuwen en humeurwisselingen. Wordt de suikerwaarde echt te laag, dan valt iemand flauw, wat zou kunnen leiden tot permanente hersenschade of de dood. Want ook de hersencellen hebben dan een tekort aan glucose en ‘vallen uit’. Het is bij een hypo daarom nodig om direct wat zoets (snelle suikers) te eten of te drinken zodat je bloedsuiker weer snel stijgt.
Coma
Bij niet-behandelde diabetes type 1 kan iemand in een keto-acidotisch coma komen. Simpel gezegd komt dat doordat het lichaam geen energie meer kan vrijmaken uit glucose. Het lichaam gaat dan vetten en eiwitten afbreken voor energie. Afbreken van eiwitten leidt tot verzuring. Daarnaast blijft een zuur afbraakproduct van vet in het bloed, omdat ook daarvoor glucose nodig is. Deze verzuring van het lichaam (keto-acidose) kan na een lange tijd tot een coma leiden. Voordat het zover is kun je keto-acidose herkennen aan misselijkheid en een adem die ruikt naar aceton (alcohol).
Waarom is het belangrijk diabetes type 1 goed te behandelen?
Op langere termijn kunnen te hoge bloedsuikers lijden tot onherstelbare weefselschade aan ogen, nieren en zenuwen, met risico op blindheid, nierfalen, impotentie en zelfs voetamputatie. Verder is het risico op hart- en vaatziekten bij diabetici sterk verhoogd.
Hoe kan de diëtist u helpen?
De diëtist van Voedingsadviesbureau Food and Wellness is een diëtist met veel affiniteit met en ervaring in het begeleiden van volwassenen en kinderen met diabetes type 1. Bij de behandeling van diabetes type 1 wordt de nadruk gelegd gezonde voeding maar ook op het leren rekenen met koolhydraten afgestemd op de hoeveelheid insuline zodat bloedglucosewaarden genormaliseerd worden. Verder zal de diëtist leren hoe om te gaan met hypo ’s, hypers en bijzondere situaties die van invloed zijn op de bloedsuikerspiegel zoals ziekte, bewegen, alcoholgebruik en stress. Omdat de kans op hart- en vaatziekten bij diabetes toeneemt, zal zij ook adviezen geven voor juiste (hoeveelheden) gezonde vetten zodat het cholesterolgehalte op peil blijft, tips geven over het zoutgebruik en stimuleren voldoende te bewegen zodat de insulinegevoeligheid verbeterd wordt en een gezond gewicht bereikt wordt/gehandhaafd blijft. Daarvoor berekent zij de behoefte maar ook de inname en verbruik van energie en voedingsstoffen en maakt vervolgens een voedingsadvies op maat met oog voor persoonlijke voorkeuren, behoeftes en die voorziet in voldoende energie en voedingsstoffen. Ook heeft zij veel leuke, creatieve ideeën over het bereiden van een lekkere, gemakkelijke gezonde maaltijden. Indien de diëtist inschat dat het nodig is, kan er ook multidisciplinair worden samengewerkt met artsen, psychologen, mindfulness-trainers, fysiotherapeuten en yoga-docenten om de gewenste gewichts- en beweegdoelstellingen te bereiken.
Meer informatie:
- Patiëntenvereniging www.dvn.nl
- www.voedingscentrum.nl