Overgewicht bij kinderen is hot! In de media wordt er volop aandacht besteed door programma’s zoals “Help, mijn kind is te dik” waarin kinderen met overgewicht gedurende een aantal weken worden gevolgd in hun strijd tegen de kilo’s. Ook zijn er vele landelijke programma’s ontwikkeld om overgewicht bij kinderen tegen te gaan. Onderzoeken tonen aan dat een multidisciplinaire aanpak voor kinderen met overgewicht heel effectief is.

Buiten een ongezond voedingspatroon en teveel “screentime” komen problemen als pesten en gezinsproblemen veelvuldig voor en vragen een deskundige begeleiding. Hiervoor is de professionele inbreng van zowel een diëtist als ook een gedrags- en bewegingsdeskundige een must! In de aanpak van kinderen met overgewicht is het heel belangrijk om de ouders in de behandeling te betrekken en ze te coachen in de opvoeding bijvoorbeeld door het leren “nee” zeggen tegen hun kind. In dit artikel wil ik graag ingaan op de aanpak van kinderen met overgewicht en name hoe duidelijke regels in de opvoeding een kind met overgewicht kunnen helpen maar ook hoe ouders op deze manier kunnen voorkomen dat hun kind te zwaar wordt!

De feiten
TNO en VU Medisch analyseerden de gegevens van meer dan 80.000 kinderen in Nederland in de leeftijd van 4 tot 15 jaar op overgewicht. Gemiddeld is 14 procent van de jongens en 17 procent van de meisjes te dik. In vergelijking tot onderzoek van 10 jaar geleden zijn kinderen zwaarder geworden.

Op sommige leeftijden is het percentage kinderen dat te dik is verdubbeld. Het percentage jongens en meisjes met obesitas (veel te zwaar) verdriedubbelde op sommige leeftijden. Opmerkelijk is dat 15 procent van de 5-jarige meisjes al te dik is; dat percentage is veel hoger dan bij jongens. Het aantal kinderen en volwassenen met overgewicht en obesitas is de laatste jaren wereldwijd snel toegenomen. Ook in Nederland is overgewicht een toenemend probleem. Het percentage kinderen dat te dik is of obesitas heeft, stijgt steeds sneller en dat is verontrustend! Dit kan in de toekomst leiden tot meer gezondheidsklachten. Des te belangrijker is het om zowel preventief als curatief te werk te gaan!

1. Leefstijl: gezond eten en bewegen is leuk!
Voor een gezond gewicht is het in de eerste plaats belangrijk om als gezin een gezonde leefstijl te hebben. Veel snoepen, weinig bewegen, veel frisdrank drinken, veel snacken en weinig groenten en fruit zijn slechte gewoonten die helaas veel voorkomen bij opgroeiende kinderen. De invloed ervan op hun gezondheid is groter dan je denkt. Op termijn zal een kind als gevolg van deze slechte gewoontes dikker worden. Voor een kind is de ouder een rolmodel die het goede voorbeeld zou moeten geven. Kinderen doen wat de ouders doen en niet wat zij zeggen! Dus zorg in het gezin voor een gezonde leefstijl waarin een gezonde basisvoeding en dagelijks voldoende bewegen heel gewoon zijn. Als ouders aan de kinderen overbrengen dat gezond eten en sporten leuk is en hoort bij goed voor jezelf zorgen, nemen kinderen dat automatisch over. Ook fijn voor de toekomst want wat jij als kind meekrijgt in de opvoeding, zul je later als volwassene ook blijven doen en als normaal ervaren!

2. Juist als je grenzen stelt, geef je een kind meer …
De meeste ouders willen hun kinderen een “topjeugd” bezorgen. Niets fijner voor ouders als hun kind blij is maar helaas gaat dat niet altijd samen met de regels die in huis gelden. Veel ouders kunnen slecht tegen het ongenoegen van hun kind. Het maakt ze angstig als hun kind ontevreden is of boos wordt als het zijn zin niet krijgt. Bovendien zijn ze bang dat hun kind hen dan niet meer lief, aardig of goed genoeg vindt dus dan geven ze het kind zijn zin! Maar waarom een topjeugd? Is een “goed genoeg” jeugd ook al niet geweldig? Is het terecht dat ouders zich schuldig voelen als ze hun kind in deze tijd van overvloed dingen ontzeggen? Of is het juist kortzichtig als ze denken dat ze hun kind goed verzorgen als ze alleen maar datgene geven waar ze om vragen? Juist als je als ouder grenzen stelt, geef je je kind meer! Mensen vergeten het vaak maar grenzen zijn een teken van liefde. Kinderen voelen dat ook zo! Bovendien is ook belangrijk dat je als ouder ook je eigen grenzen afkadert. Waar ligt voor jou de absolute grens? Waar houdt de rekbaarheid op? En binnen dit kader moet je flexibel zijn. Bied een alternatief voor datgene dat niet mag. Als je kind geen snoep mag voor het eten, biedt dan een wortel aan of een rijstwafel. Gezond eten vergt inspanning! En opvoeden is nu eenmaal niet makkelijk.
Grenzen stellen: zo doe je dat!

    1. Wees duidelijk: als je uitlegt waarom iets niet mag, legt je kind er zich eerder bij neer.
    2. Wees consequent: een kind weet beter waar het aan toe is als hij steeds hetzelfde mag. Als je een uitzondering op de regel maakt, leg dan uit waarom je dat doet.
    3. Bied alternatieven als je iets verbiedt!
    4. Sluit een een compromis: laat je kind – binnen jouw grenzen – bepalen hoeveel en wat het wil eten bijvoorbeeld.

3. Compromis … voor meer zelfvertrouwen
In de (peuter)puberteit wordt de eigen “ik” ontwikkeld. Grenzen worden verkend en het kan zijn dat het kind daardoor tegenover de ouders komt te staan, die de regels en grenzen altijd bepaalden. Die confrontatie kan kinderen onzeker maken. “Houden ze nu nog wel van mij”? Dat hoort nu eenmaal bij deze ontwikkelingsfases. Ouders daarentegen hebben soms het gevoel niet meer lief gevonden te worden als zij iets verbieden. Dat betekent niet dat ouders en kinderen overal ruzie om moet maken. Laat als ouder je kind zien dat je zijn belangen in de gaten houdt en bereid bent mee te denken. Geef zo nu en dan een beetje mee! Er hoeft niet altijd iemand te winnen. Je kunt natuurlijk ook een compromis sluiten en kinderen het gevoel geven dat hun mening ook telt! Geef kinderen, binnen bepaalde grenzen, bijvoorbeeld inspraak in de warme maaltijd. Goed voor het zelfvertrouwen!

4. Gezelligheid
Er is een duidelijke relatie tussen eten en gezelligheid: bij ieder feestje wordt gezellig gegeten. Het is opvallend dat de gezelligheid aan de eettafel soms ver te zoeken is. Gezelligheid is belangrijker dan het eten zelf! Eten is meer dan brandstof, het is ook een sociale gebeurtenis. Een gezellige sfeer aan tafel kan gezond eetgedrag stimuleren. Soms wordt het eten als een soort machtmiddel gebruikt en dat is jammer. Maak er geen machtsstrijd van maar draag uit dat gezond eten leuk is! Betrek de kinderen in de bereiding van de maaltijd en denk in mogelijkheden en niet in beperkingen bijvoorbeeld met groenten. Als kinderen niet van groenten bij de warme maaltijd houden, maak dan een lekkere (heldere) soep met veel groenten en mager vlees en geef ze tussendoor of bij de broodmaaltijd wat rauwkost.

5. Smaken leren en … belonen!
Zo moeten kinderen ook leren nieuwe gerechten te proberen en smaken te leren kennen en waarderen. Iets nieuws leren eten kan tijd kosten. Het duurt soms wel tien keer voordat iets aanslaat. Wat zeker niet helpt is dwang. Een kind dat onder dwang zijn bord moet leegeten heeft het gevoel te hebben verloren. Een kind dat uit zichzelf zijn bord leegeet of die hap rode kool heeft weggewerkt, heeft een gevoel van voldoening en zelfvertrouwen. Dus beloon kinderen als ze uit zichzelf nieuwe smaken, producten of gerechten proberen en hun bord leegeten met complimenten! Het is positiever en effectiever om te belonen dan te straffen! Benadruk datgene wat goed gaat!

6. Regels en afspraken
Regels en afspraken bieden een kind houvast en duidelijkheid. Zo weet een kind wat er van hem verwacht wordt. Grenzen stellen betekent niet alleen verbieden, maar ook aangeven wat wel mag. Als je kind eenmaal vertrouwd is met jouw grenzen, kun je ook uitzonderingen gaan maken. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om met elkaar aan tafel te eten zodat je met elkaar in gesprek kunt gaan. Bij het ontbijt (een goed begin van de dag) maar ook bij de avondmaaltijd.

7. Bewegen … af en toe een beetje afzien kan geen kwaad!
Net zoals je alternatieven voor snoepen zou moeten aanreiken, zou je dat ook moeten doen voor computeren of televisiekijken. Basisschoolkinderen brengen gemiddeld 2,5 uur per dag achter het scherm door. Het NIGZ (Nederlands Instituut voor Gezondheidsbevordering) adviseert om kinderen in de basisschoolleeftijd maximaal twee uur per dag te laten computeren of tv kijken. Teveel screentime op een dag is niet goed, dan krijgt je kind geen gezonde eetlust en spant hij zich lichamelijk niet voldoende in. Beperking van screentime stimuleert kinderen tot lezen, sporten of buitenspelen. Bovendien zorgen teveel prikkels van computer en televisie ervoor dat kinderen zich op school minder goed kunnen concentreren. Vraag kinderen welke sport of hobby ze graag doen en leer ze ook omgaan met “tegenslagen” (beperking screentime). Kinderen mogen zo nu en dan ook wel een beetje afzien!

Tot slot wil ik u attenderen op allerlei leuke sites en boeken die er op de markt zijn over eten, opvoeden en kinderen.

Boeken/tijdschriften