De geur van versgebakken brood, een gekookt eitje, romantische muziek en een met zorg uitgeperst sapje… dit lijkt toch het ultieme liefdevolle gebaar op zondagochtend? Maar is dat wel waar? Want hoe heerlijk het ook lijkt je geliefde te verleiden met een versgeperst glaasje sinaasappelsap … Als je de media mag geloven zou je hem of haar daarmee in grote gezondheidsproblemen kunnen brengen!
Tijdens het symposium Gif op mijn Bord hield Prof. Fred Brouns een interessante lezing over de invloed van fructose op de gezondheid. Hiermee speelde hij in op de vele onrust-makende actuele verhalen die de ronde doen over fructose (2). Volgens dr. Lustig (RTL Late Night in mei 2015) is de fructose-inname namelijk één van de grootste bedreigingen voor onze gezondheid omdat het zou leiden tot obesitas, leververvetting, verslaving en wie weet wat nog meer. Maar is het eigenlijk wel terecht om van fructose de zondebok te maken?
Wat is fructose?
Fructose (ook wel vruchtensuiker genoemd) valt onder de groep “koolhydraten”, is een monosacharide (enkelvoudige suiker) en levert 4 kcal per gram (3).Het is een onderdeel van suiker uit de suikerpot (disacharide oftewel sacharose), wat voor de helft uit glucose en voor de helft uit fructose bestaat maar komt ook ‘vrij’ voor in fruit en honing. Fructose is ruim 1,5 keer zo zoet als glucose en wordt daarom als glucose-fructosemengsel toegevoegd aan producten om ze te zoeten. Denk aan hierbij aan vruchtendranken, koek, zoet broodbeleg e.d.
Insulinegevoeligheid
Volgens Brouns wordt een matige consumptie van fructose in verband gebracht met een hogere insulinegevoeligheid en grote consumptie met een lagere insulinegevoeligheid. Dit laatste zou de mate van overgewicht verklaren omdat insuline een “vetopslaghormoon” is. De European Food Safety Authority oftewel EFSA heeft zelfs de claim goedgekeurd dat fructose gunstiger is dan glucose vanwege het effect op de bloedglucosespiegel. Namelijk, fructose moet eerst door de lever worden verwerkt waardoor het een minder hoge en snelle stijging geeft van de bloedsuikerspiegel (3).
Glycemische index
De glycemische index geeft aan in welke mate de bloedglucosespiegel stijgt na de consumptie van koolhydraatbevattende voedingsmiddelen. Een glycemische index lager dan 55 wordt beschouwd als laag (4). Heel logisch dat fruit maar ook vers sap een relatief lage glycemische index hebben en dat daarbij die van fruit niet veel verschilt van vers sap. (Voorbeeld appel: GI 36 en sap GI 41). Brouns geeft aan dat de kans op overconsumptie van suikers (calorieën) door het drinken van sap wel groter is dan via het eten van vers fruit.
100% sap een goed idee?
Diverse recente, grootschalige studies tonen geen verband aan tussen de consumptie van 100% sap en overgewicht bij zowel kinderen, adolescenten als volwassenen. De studie van Wang et al. uit 2012 toont zelfs aan dat de consumptie van 100% vruchtensap in verband gebracht werd met een gezondere leefstijl en lichaamsgewicht onder volwassenen dan mensen die geen vers vruchtensap consumeerden (5). Echter, Brouns gaf aan dat studies aantonen dat de consumptie van vruchtensap kan leiden tot een hoger lichaamsgewicht van kinderen van 3 jaar en jonger vanwege de relatief grote hoeveelheid calorieën in verhouding tot de energiebehoefte.
Gezondheidsklachten
Maar hoe zit het dan met die leververvetting en alle andere gezondheidsklachten? Die vallen gelukkig wel mee. Onderzoek wijst uit dat bij een normale consumptie van 50-60 gram fructose per dag er geen verhoogd risico is op diabetes type 2, overgewicht of hart- en vaatziekten. Bij hogere consumpties neemt het risico wel toe (6). Als je bedenkt dat een kleine appel van 100 gram zo’n 6 gram fructose bevat zul je een vrij hoge fruitconsumptie moeten hebben om aan die 60 gram te komen (7). Logischerwijs wordt de grootste hoeveelheid fructose gehaald uit de suiker die wordt toegevoegd aan ogenschijnlijke “gezonde” voedingsmiddelen. Ook bespreekt Brouns studies waarin geen effect werd gevonden op de bloedsuikerspiegel bij diabetici en suiker uit 100% vruchtensap en dat dit ook niet in verband kan worden gebracht met een hoger risico op het ontwikkelen van Diabetes Mellitus type 2.
Adviezen van prof. Brouns:
- Geef geen vruchtensap aan jonge kinderen (1-3 jaar) vanwege ongewenst aanwennen van een zoete smaak en de negatieve effecten op de mondgezondheid.
- 100% sap bevat veel voedingsstoffen maar heeft ook een hoog natuurlijk suikergehalte en dat vraagt om beperkte inname.
- Vers fruit heeft de voorkeur maar een kleine hoeveelheid vers sap (50-100ml / 1-2 stukken fruit uitgeperst) kan probleemloos met regelmaat geconsumeerd worden.
- Heb je dorst? Verdun 100% vruchtensap of drink water!
Goed te weten als je je geliefde op zondagochtend zonder schuldgevoel wilt verrassen!
Bronnen
- Gif op mijn bord: is fructose giftig en is sinaasappelsap net zo slecht als frisdrank door Vera Wisse (I’m a Foodie)
- RTL Late Night. Robert Lustig verklaart suiker de oorlog. https://www.youtube.com/watch?v=w7lN0j3ANr4 Geraadpleegd op 29-12-2015
- Voedingscentrum. Suiker. Geraadpleegd 29-12-2015
- Sun, SZ en Empie, MW. Fructose metabolism in humans – what isotopic tracer studies tel us. Nutr Metab (Lond). 2012; :89
- Voedingscentrum. Glycemische index. Geraadpleegd 29-12-2015
- Wang Y et al. Impact of orange juice consumption on macronutrient and energy intakes and body composition in the US population. Public Health nutr. 20112 Dec; 15(12): 2220-7
- Kolderup, A en Svihus B. Fructose metabolism and relation to atherosclerosis, type 2 diabetes and obesisty. Nutr. Metab. 2015; 2015: 823081
- NUTTAB 2010 Online Searchable Database. Geraadpleegd 29-12-2015
Voor meer info:
Neem dan contact op met Corinne van Acht: info@foodandwellness en 06 50525049.