Cholesterol is een vetachtige stof die het menselijk lichaam nodig heeft als bouwsteen voor lichaamscellen en hormonen. Het meeste cholesterol wordt aangemaakt in de lever. Een klein gedeelte komt in het lichaam via voeding. Kort gezegd kan cholesterol het risico op hart- en vaatziekten verhogen op 2 manieren: als het cholesterolgehalte te hoog is en als de verhouding tussen de soorten LDL-cholesterol en HDL-cholesterol verkeerd is. Vooral een verkeerde verhouding geeft een hoger risico. De lever zorgt normaal gesproken voor een evenwicht tussen de hoeveelheid cholesterol die de lever maakt en het gehalte cholesterol in het bloed. De hoeveelheid cholesterol die de lever maakt, wordt beïnvloed door de leefstijl. Roken, weinig lichaamsbeweging en een eetpatroon met veel verzadigd vet kunnen het evenwicht verstoren. Daardoor kan een ongewenste verschuiving plaatsvinden naar meer LDL. Onverzadigd vet in de voeding zorgt juist voor minder LDL-cholesterol.

De verhouding tussen LDL- en HDL-cholesterol kun je verbeteren door matig te zijn met verzadigd vet en verzadigd vet te vervangen door onverzadigd vet. Dat kan door magere producten te kiezen en harde vetten (pakje boter) te vervangen door halvarine, zachte margarine en vloeibaar bak- en braadvet of olie. Verder heeft het cholesterol in voedingsmiddelen, zoals in eieren, orgaanvlees, paling en garnalen, een klein effect op het cholesterolgehalte in het bloed. Daarom wordt geadviseerd om niet meer dan 3 eieren per week te eten (of niet meer dan 4 als je vegetarisch eet).

Wat is het verschil tussen HDL EN LDL cholesterol?
Cholesterol wordt in het bloed vervoerd door het aan eiwitten te binden. Deze verbindingen heten lipoproteïnen. Er zijn verschillende soorten lipoproteïnen: HDL (Hoge Dichtheid Lipoproteïne) en LDL (Lage Dichtheid Lipoproteïne):

• LDL vervoert cholesterol van de lever naar de rest van het lichaam. Een beetje LDL is nodig om bijvoorbeeld beschadigingen in weefsels te herstellen. Maar deze verbindingen kunnen zich ook vastzetten in de binnenwand van bloedvaten. Een teveel aan LDL blijft plakken aan beschadigingen van de vaatwanden. Deze beschadigingen kunnen het gevolg zijn van roken, verhoogde bloeddruk of ouderdom. De bloedvaten slibben daardoor langzaam dicht en het bloed kan er steeds moeilijker doorheen stromen. Dit wordt ook wel slagaderverkalking of artherosclerose genoemd. Op deze manier draagt LDL bij aan het ontstaan van hart- en vaatziekten. De verbinding van LDL en cholesterol noemen we LDL-cholesterol.
• HDL neemt cholesterol uit het bloed weg en voert het af naar de lever, waar het wordt afgebroken. Deze afbraakproducten worden via de gal en ontlasting afgevoerd. Door het afvoeren van cholesterol beschermt HDL het lichaam tegen hart- en vaatziekten. De verbinding van HDL en cholesterol noemen we HDL-cholesterol.

Er zijn twee belangrijke cholesterolwaarden: het totaalcholesterolgehalte en de cholesterolratio. Voor beide geldt: hoe hoger de waarde, hoe hoger het risico op (sterfte aan) een hartziekte. De cholesterolratio is de beste voorspeller voor het krijgen van hart- en vaatziekten.

Totaalcholesterol
Een bloedonderzoek geeft aan hoe hoog het cholesterolgehalte is in millimol per liter bloed (mmol/l). Het cholesterolgehalte in het bloed kan nogal schommelen. Daarom is het raadzaam het cholesterolgehalte meerdere keren te onderzoeken. Bij een verhoogd cholesterolgehalte moet er namelijk sprake zijn van een constante verhoging. Een hoog cholesterolgehalte voel je niet dus kan heel verraderlijk zijn!

Cholesterolwaarden in het bloed en de bijbehorende conclusies:

Cholesterolratio
De verhouding tussen LDL en HDL wordt ook wel cholesterolratio genoemd. Een verkeerde verhouding met te veel LDL vormt een belangrijk risico voor hart- en vaatziekten. De cholesterolratio wordt berekend door het totaal cholesterolgehalte (LDL + HDL) te delen door het HDL. De ratio hoort kleiner dan 5 te zijn.

Grenswaarden zijn:

• LDL-cholesterol: minder dan 2,5 mmol/l = optimaal, meer dan 3,5 mmol/l = te hoog
• HDL-cholesterol: minder dan 0,9 mmol/l = te laag
• ratio totaal-/HDL-cholesterol: minder dan 5 = goed
• Triglyceriden (een andere vetachtige stof in het bloed die samen met LDL- en HDL-cholesterol in het bloed vervoert): meer dan 2,1 mmol/l = te hoog

Hoe kan de diëtist helpen bij een hoog cholesterolgehalte of verkeerde cholesterolratio?
Naast medicatie kan verandering van leefstijl (stoppen met roken, gezond te eten en regelmatig bewegen) mensen helpen het cholesterolgehalte en de cholesterolratio te normaliseren. De diëtist van Voedingsadviesbureau Food and Wellness is een diëtist met veel affiniteit met en ervaring in het begeleiden van volwassenen met een hoog cholesterolgehalte of een verkeerde cholesterolratio. De diëtist berekent de hoeveelheid verzadigde en onverzadigde vetten, vitamines en mineralen in de voeding en maakt vervolgens een voedingsadvies op maat met oog voor persoonlijke voorkeuren, behoeftes en die voorziet in de juiste hoeveelheden totaal vet en onverzadigde, verzadigde vetten en voedingsstoffen. Ook heeft zij veel leuke, creatieve ideeën over het bereiden van lekkere, gemakkelijke, gezonde maaltijden die helpen bloedlipidenwaarden en cholesterol te normaliseren. Indien nodig werkt zij multidisciplinair samen met artsen, cardiologen, psychologen, fysiotherapeuten om doelstellingen m.b.t. verandering van leefstijl te bereiken.

Meer informatie:

• www.voedingscentrum.nl
• www.hartstichting.nl